Σε κίνδυνο οι οικότοποι θαλάσσιων χελωνών σε Κύπρο, Ελλάδα και Τουρκία: Το MEDASSET παρουσιάζει τις υποθέσεις τους στη Σύμβαση της Βέρνης (Συμβούλιο της Ευρώπης)

Για 33^η συνεχή χρονιά, το MEDASSET συμμετείχε στη Συνεδρίαση της Μόνιμης Επιτροπής της Σύμβασης της Βέρνης (Συμβούλιο της Ευρώπης, 29 Νοεμβρίου – 3 Δεκεμβρίου 2021) όπου και παρουσίασε την κατάσταση διατήρησης εξαιρετικά σημαντικών παραλιών ωοτοκίας σε Ελλάδα, Τουρκία και Κύπρο, καθώς και την ύπαρξη ή μη προόδου ως προς την εφαρμογή των Συστάσεων της Σύμβασης.  Ως αποτέλεσμα, η Μόνιμη Επιτροπή της Σύμβασης της Βέρνης υιοθέτησε σημαντικές αποφάσεις για την παρακολούθηση σημαντικών οικοτόπων θαλάσσιων χελωνών και παρότρυνε τις κυβερνήσεις να βελτιώσουν την προστασία τους.

ΤΟΥΡΚΙΑ

Φετίγε & Πάταρα (Caretta caretta) ^[1]

Μάθετε περισσότερα γι’ αυτές τις εκστρατείες εδώ ή κατεβάστε την αναφορά μας.

Το MEDASSET διεξάγει αξιολογήσεις και εκστρατείες για τη βελτίωση της προστασίας των παραλιών ωοτοκίας της θαλάσσιας χελώνας Caretta caretta στα Πάταρα και στο Φετίγε από το 1988. Και οι δύο περιοχές έχουν χαρακτηριστεί ως «Ειδικά Προστατευόμενες Περιοχές» (Special Protection Areas – SPAs). Δυστυχώς, διαπιστώσαμε ότι η πλειονότητα των Συστάσεων που υιοθετήθηκαν από τη Σύμβαση της Βέρνης το 2015 (No. 182 και No. 183) δεν έχουν εφαρμοστεί.

Στο Φετίγε, το καθεστώς διατήρησης των παραλιών ωοτοκίας επιδεινώθηκε περαιτέρω. Αγνοώντας πλήρως τη Σύσταση της Σύμβασης της Βέρνης, περισσότερα ξενοδοχεία και beach bars κατασκευάστηκαν σε μια από τις τελευταίες εναπομείνασες παρθένες παραλίες. Η περιοχή φαίνεται να στερείται κατάλληλων σχεδίων διαχείρισης, ζωνών προστασίας και προσωπικού. Η έλλειψη διαχείρισης των επίπλων παραλίας, ενημερωτικών πινακίδων, ελέγχου πρόσβασης  των οχημάτων, καθώς και η έντονη φωτορύπανση και η ανθρώπινη παρουσία τη νύχτα, συνιστούν ορισμένα από τα ανεπίλυτα προβλήματα . Η μόνη εξαίρεση ήταν η βελτίωση του οδοφωτισμού, για τη μείωση της φωτορύπανσης κατά μήκος 1.5 εκ των 8 χλμ. των παραλιών ωοτοκίας. Μέχρι σήμερα, η πλειονότητα των μέτρων βάσει της Σύστασης Νο. 183 (2015) δεν έχει εφαρμοστεί. Είναι ιδιαιτέρως αμφίβολο εάν η παράκτια ζώνη του Φετίγε μπορεί να θεωρηθεί ως «προστατευόμενη» περιοχή με βάση τη συνεχιζόμενη άναρχη ανάπτυξη και ως εκ τούτου το MEDASSET τόνισε την αναγκαιότητα για μια σημαντική αλλαγή πολιτικής για το Φετίγε.

Στα Πάταρα, δεν υπήρξαν σημαντικές βελτιώσεις και εξακολουθούν να υφίστανται προβλήματα διατήρησης της περιοχής: ανυπαρξία διοικητικού προσωπικού  και ανεπαρκές προσωπικό παρακολούθησης της ωοτοκίας, έλλειψη ζωνών προστασίας και ενημερωτικών πινακίδων, ανεμπόδιστη πρόσβαση οχημάτων, κακή διαχείριση των επίπλων παραλίας κ.λπ. Μέσα στον μοναδικό αρχαιολογικό χώρο στα Πάταρα, πλησίον της παραλίας, συνεχίζεται η κατασκευή 312 εξοχικών κατοικιών. Μέσω της εκστρατείας μας προτρέπουμε τις αρχές να προστατεύσουν επαρκώς τον οικότοπο από επεμβάσεις και οχλήσεις, οι οποίες αναμένεται να πολλαπλασιαστούν λόγω της αύξησης του καλοκαιρινού πληθυσμού κατά τουλάχιστον 120%. Οι παραλίες ωοτοκίας στα Πάταρα έχουν σχετικά προφυλαχθεί μέχρι σήμερα από την ανάπτυξη και με επαρκή διαχείριση και έλεγχο, αυτή η μοναδική φυσική και πολιτιστική κληρονομιά θα μπορούσε να αναδειχθεί σε παράδειγμα.

Απόφαση: «[…] Η Επιτροπή αναγνώρισε τις συνεχιζόμενες ανησυχίες του καταγγέλλοντα σχετικά με το καθεστώς διατήρησης των παραλιών ωοτοκίας, το οποίο έχει επιδεινωθεί και σχετικά με τα νέα κτίρια που κατασκευάστηκαν πέρυσι και τα προηγούμενα χρόνια στο Φετίγε. Η Μόνιμη Επιτροπή εξέφρασε επίσης τις ανησυχίες της σχετικά με τον επαναπροσδιορισμό των ζωνών προστασίας  της Ειδικά Προστατευόμενης Περιοχής στα Πάταρα. Η Επιτροπή ζήτησε η επόμενη αναφορά της Κυβέρνησης να περιλαμβάνει ένα σχέδιο  εφαρμογής όλων των σημείων των Συστάσεων πριν από την περίοδο ωοτοκίας, συμπεριλαμβανομένων Σχεδίων Διαχείρισης και λεπτομερειών για τις ζώνες προστασίας και στις δύο περιοχές. […] Η υπόθεση παραμένει ανοιχτή».

 [1] Έχει καταγραφεί σποραδική ωοτοκία πράσινης χελώνας (C. mydas)

Αναμούρ (Caretta caretta) ^[1]

Μάθετε περισσότερα στην αναφορά της ΜΚΟ. 

Η παραλία του Αναμούρ είναι η 2^η πιο σημαντική περιοχή ωοτοκίας της Caretta caretta στην Τουρκία και η 4^η στην περιοχή της Μεσογείου, και προστατεύεται από το εθνικό και διεθνές δίκαιο. Η Σύσταση του 1998 που υιοθετήθηκε από τη Μόνιμη Επιτροπή τόνισε την ανάγκη διενέργειας Μελετών Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων και διυπουργικής συμμόρφωσης, καθώς και λήψης επιτακτικών και αυστηρών μέτρων για την επιβολή της νομοθεσίας κατά της παράνομης εξόρυξης άμμου και της παράκτιας ανάπτυξης.

Η αναφορά που υπέβαλε το MERÇED, την οποία παρουσίασε και στήριξε το MEDASSET, συζητήθηκε από τη Μόνιμη Επιτροπή ως πιθανός φάκελος υπόθεσης. Μέχρι σήμερα, η παραλία που καταστράφηκε λόγω της παράνομης κατασκευής χώρου πικνίκ από τον τοπικό Δήμο το 2019, δεν έχει επανέλθει πλήρως στη φυσική της κατάσταση. Επιπλέον, η φωτορύπανση, η εξόρυξη άμμου και η μη συμμόρφωση των τοπικών επιχειρήσεων με την εθνική νομοθεσία είναι προβλήματα που καταγράφονται στην περιοχή. Επίσης, ένα ακόμα μεγαλύτερο έργο που θα αλλάξει τη διαρρύθμιση της παραλίας ωοτοκίας έχει προταθεί  και παρά τις μακροχρόνιες προσπάθειες της MERÇED για την προστασία της παραλίας και την παρακολούθηση της ωοτοκίας, δεν έχει γίνει καμία προσπάθεια από τις τουρκικές αρχές για διαβούλευση με την ΜΚΟ, κατά τη διαδικασία αξιολόγησης του νέου έργου. Η τοπική ΜΚΟ τόνισε την ανάγκη για διαφάνεια για όλα τα τρέχοντα και μελλοντικά σχέδια ή έργα, ώστε να αποφευχθούν οι αρνητικές επιπτώσεις στον προστατευόμενο οικότοπο.

Απόφαση: «[…] Η Μόνιμη Επιτροπή σημείωσε την ύπαρξη προόδουσε ορισμένους τομείς από τις τουρκικές αρχές, αλλά αναγνώρισε επίσης ότι απαιτούνται πρόσθετες ενέργειες για τη βελτίωση της επιβολής του νόμου. Ως εκ τούτου, η Μόνιμη Επιτροπή θα πρέπει να δει μια ολοκληρωμένη απάντηση από τις αρχές, προτού μπορέσει να εξετάσει την απόρριψη αυτής της καταγγελίας, όπως είχε ζητηθεί από την κυβέρνηση. Η Επιτροπή ευχαρίστησε τις εθνικές αρχές για τις προσπάθειές τους και τις ενθάρρυνε να εξετάσουν διεξοδικά κάθε πιθανό αναπτυξιακό έργο, να συνεχίσουν τις συζητήσεις με τον Δήμο για εναλλακτικά έργα και να εμπλέξουν τοπικές περιβαλλοντικές ΜΚΟ σε κάθε λήψη απόφασης. Η Επιτροπή σημείωσε, επίσης, ότι ο καταγγέλλον ζήτησε να ανοίξει φάκελος της υπόθεσης και να δοθεί εντολή για επιτόπια αξιολόγηση. […] Η καταγγελία παραμένει ένας πιθανός φάκελος υπόθεσης».

Καζανλί (Chelonia mydas)

Μάθετε περισσότερα γι’ αυτήν την εκστρατεία εδώ ή κατεβάστε την αναφορά μας.

Το Καζανλί φιλοξενεί μια από τις σημαντικότερες περιοχές ωοτοκίας για την πράσινη χελώνα στη Μεσόγειο. Μέρος της περιοχής έχει χαρακτηριστεί ως «Εθνική Φυσική Προστατευόμενη Περιοχή Πρώτου Βαθμού». Τα προβλήματα διατήρησης της περιοχής αναφέρθηκαν για πρώτη φορά στη Σύμβαση της Βέρνης το 1999 και η Σύσταση No. 95 υιοθετήθηκε το 2002. Δεκαεννέα χρόνια αργότερα, σημαντικά προβλήματα παραμένουν, ενώ έχει σημειωθεί περιορισμένη πρόοδος. Ιδιαίτερη ανησυχία προκαλεί η έλλειψη ελέγχου της διάβρωσης των ακτών και οι υφιστάμενοι 500.000 τόνοι τοξικών αποβλήτων που βρίσκονται δίπλα στην παραλία ωοτοκίας, θέτοντας σε σοβαρό κίνδυνο την ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον. Επίσης εντοπίστηκαν απειλές όπως αστικά λύματα, απορρίμματα, φωτορύπανση, παράνομα κτίρια , θερμοκήπια και έλλειψη ενημέρωσης του κοινού.

Απόφαση: «Η Επιτροπή έλαβε υπόψη τις ανησυχίες του καταγγέλλοντα σχετικά με την έλλειψη προόδου […], ιδίως όσον αφορά τη διάβρωση της παραλίας ωοτοκίας και την απομάκρυνση των κτιρίων. […] Η Μόνιμη Επιτροπή προέτρεψε τις τουρκικές αρχές να εφαρμόσουν όλους τους όρους της Σύστασης No. 95 (2002) και να επιταχύνουν τη διαδικασία εξουδετέρωσης των υφιστάμενων επικίνδυνων αποβλήτων, με την ελπίδα ότι το 2023 όλα τα απόβλητα θα έχουν εξουδετερωθεί. Τα δύο μέρη κλήθηκαν να υποβάλουν ανανεωμένες αναφορές σε δύο χρόνια».

ΕΛΛΑΔΑ

Νότιος Κυπαρισσιακός Κόλπος (Caretta caretta)

Βρείτε περισσότερα για την εκστρατεία εδώ ή κατεβάστε την αναφορά μας.

Στον  Κυπαρισσιακό κόλπο ωοτοκεί ένας από τους μεγαλύτερους πληθυσμούς της θαλάσσιας χελώνας Caretta caretta σε όλη τη Μεσόγειο. Αν και οι παραλίες ωοτοκίας ανήκουν σε περιοχή του δικτύου NATURA 2000, η ελληνική κυβέρνηση δεν έχει λάβει, ούτε έχει επιβάλει τα απαραίτητα μέτρα διατήρησης και διαχείρισης της περιοχής, έξι χρόνια μετά τη Σύσταση Νο. 174 της Σύμβασης της Βέρνης (Δεκέμβριος 2014) και τέσσερα χρόνια μετά την καταδικαστική Απόφαση του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Νοέμβριος 2016). Η εφαρμογή του Προεδρικού Διατάγματος, που υιοθετήθηκε τον Οκτώβριο του 2018 και παρέχει έννομη προστασία στην περιοχή, είναι ανύπαρκτη και επαναλαμβάνουμε σθεναρά την επείγουσα ανάγκη εφαρμογής Σχεδίου Διαχείρισης της περιοχής, καθώς το Προεδρικό Διάταγμα δεν αντιμετωπίζει πολλά σημαντικά ζητήματα. Στη συνεδρίαση της Μόνιμης Επιτροπής της Σύμβασης της Βέρνης το 2021, το MEDASSET σε συνεργασία με το ΑΡΧΕΛΩΝ παρουσίασε τη συνεχιζόμενη υποβάθμιση της περιοχής και την ανεπαρκή διαχείρισή της κατά το καλοκαίρι του 2021.

Οι απειλές που καταγράφηκαν περιλαμβάνουν συνεχιζόμενες κατασκευές παράνομων κτισμάτων κατά μήκος της ακτογραμμής, συνεχιζόμενη φύτευση και καλλιέργεια ξενικών ειδών στις παραλίες ωοτοκίας και στις αμμοθίνες, παράκτια αλιεία, ανεμπόδιστη πρόσβαση οχημάτων στις παραλίες ωοτοκίας, έλλειψη διαχείρισης επίπλων παραλίας και φωτορύπανση.

Απόφαση: «Η Μόνιμη Επιτροπή παρατήρησε ότι παρά τις πρωτοβουλίες παρακολούθησης της περιοχής και περιορισμού των παραβάσεων από τις  εθνικές αρχών, η επιβολή των σχετικών εθνικών νόμων παρέμεινε χαμηλή, καθώς δραστηριότητες όπως η κατασκήνωση και η αλιεία, καθώς και η φωτορύπανση τις νυκτερινές ώρες, συνεχίζουν να παρεμβαίνουν στις προσπάθειες ωοτοκίας. Επίσης τα οχήματα συνεχίζουν να έχουν πρόσβαση στις παραλίες ωοτοκίας. Η Επιτροπή σημείωσε ότι η περιορισμένη βλάστηση στην παράκτια περιοχή των αμμοθινών περιπλέκει την επιβολή της υπάρχουσας νομοθεσίας. Η Επιτροπή προέτρεψε τις εθνικές αρχές να εφαρμόσουν πλήρως τη Σύσταση No. 174 (2014), ιδίως ενόψει του Σημείου 3 της Σύστασης, ώστε να ληφθούν μέτρα για την αποκατάσταση των αμμοθινών και του δασικού οικοτόπου και να επιβληθούν πρόστιμα για την ανάσχεση των παράνομων δραστηριοτήτων στις παραλίες ωοτοκίας. Η Επιτροπή σημείωσε την αναγκαιότητα ενός Σχεδίου Διαχείρισης, το οποίο προβλέπεται για το 2022, μετά την ολοκλήρωση ειδικών περιβαλλοντικών μελετών, το οποίο  μπορεί να διευκολύνει την εφαρμογή πολλών Σημείων της Σύστασης. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρείχε επίσης πληροφορίες σχετικά με την καταδίκη της Ελλάδας, τον Δεκέμβριο του 2020, από το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ) για την αποτυχία καθορισμού των απαραίτητων στόχων διατήρησης, καθώς και μέτρων προστασίας για αρκετές περιοχές κοινοτικής σημασίας, συμπεριλαμβανομένων των Θινών Κυπαρισσίας. Τον Απρίλιο του 2021, είχαν αναπτυχθεί εθνικοί στόχοι διατήρησης, ωστόσο δεν έχουν ακόμη υιοθετηθεί οι στόχοι διατήρησης για συγκεκριμένες προστατευόμενες περιοχές. Η υπόθεση παραμένει ανοιχτή».

Κόλπος του Λαγανά, Ζάκυνθος (Caretta caretta)

Βρείτε περισσότερα για την εκστρατεία εδώ ή κατεβάστε την αναφορά μας.

Ο Κόλπος του Λαγανά φιλοξενεί μια από τις σημαντικότερες περιοχές ωοτοκίας της Caretta caretta στην Ελλάδα και τη Μεσόγειο. Η υπόθεση παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στη Σύμβαση της Βέρνης από το MEDASSET το 1984, και ως αποτέλεσμα, η Μόνιμη Επιτροπή εξέδωσε τη Σύσταση No. 9 το 1987, για να διασφαλίσει την προστασία της περιοχής. Περισσότερα από τριάντα χρόνια αργότερα, οι θαλάσσιες χελώνες και οι οικότοποί τους στον Κόλπο του Λαγανά βρίσκονται υπό τεράστια πίεση. Παρά τον χαρακτηρισμό της περιοχής ως Εθνικού Θαλάσσιου Πάρκου με Προεδρικό Διάταγμα το 1999, η ελληνική κυβέρνηση δεν κατάφερε να παράσχει επαρκή προστασία και ο «φάκελος της υπόθεσης» άνοιξε ξανά το 2020 από τη Μόνιμη Επιτροπή. Το 2021 συνεχίστηκαν οι παράνομες δραστηριότητες, συμπεριλαμβανομένης της ανθρώπινης παρουσίας σε περιορισμένης πρόσβασης περιοχές ή σε απαγορευμένες ώρες, η άναρχη θαλάσσια δραστηριότητα και η λειτουργία παράνομων επιχειρήσεων. Βασική αιτία είναι η έλλειψη επιβολής των νόμων από τις αρμόδιες αρχές και η ανεπαρκής κρατική χρηματοδότηση για τη φύλαξη της περιοχής. Το MEDASSET κάλεσε την ελληνική κυβέρνηση να αυξήσει επειγόντως τις προσπάθειες για την επαρκή προστασία του Κόλπου του Λαγανά.

Απόφαση: «[…] Η Επιτροπή ζήτησε να ληφθούν ισχυρά μέτρα για να διασφαλιστεί ότι η ακεραιότητα της ευρύτερης περιοχής δεν θα επηρεαστεί αρνητικά όσον αφορά τον οικολογικό της ρόλο. Παρά τις πρωτοβουλίες για παρακολούθηση της περιοχής και περιορισμού των παραβάσεων που αναφέρθηκαν τον Αύγουστο από τις εθνικές αρχές, σύμφωνα με τις πληροφορίες του καταγγέλλοντος, η επιβολή των σχετικών εθνικών νόμων ήταν ακόμη χαμηλή, επομένως η Επιτροπή προέτρεψε  τις εθνικές αρχές να εντείνουν τις προσπάθειές τους για την προστασία της περιοχής σε ξηρά και θάλασσα, να σημειώσουν πρόοδο με τις εκκρεμείς δικαστικές αποφάσεις και να εφαρμόσουν τις εντολές κατεδάφισης και αποκατάστασης για παράνομες κατασκευές εντός του Εθνικού Θαλάσσιου Πάρκου Ζακύνθου (παράνομος χώρος υγειονομικής ταφής, παράνομος δρόμος στην προστατευόμενη περιοχή μεταξύ Γέρακα και Δάφνης, δύο παράνομα κτίρια στην περιοχή προστασίας Π2  στον Γέρακα, παράνομες κατασκευές στην παραλία της Δάφνης, κατά το σημείο 1 της Σύστασης […] Η υπόθεση παραμένει ανοιχτή ».

ΚΥΠΡΟΣ

Χερσόνησος του Ακάμα (Caretta caretta & Chelonia mydas)

Για περισσότερες πληροφορίες, βλ. αναφορά του 2021 του Terra Cypria.

Προβλήματα προστασίας των περιοχών ωοτοκίας στον Ακάμα και τη Λίμνη τέθηκαν υπόψη στη Σύμβαση της Βέρνης το 1996 από το MEDASSET για λογαριασμό της ΜΚΟ Terra Cypria και η  υπόθεση παραμένει ανοιχτή από το 1997, καθιστώντας τη μια από τις πιο μακροχρόνιες υποθέσεις της Σύμβασης της Βέρνης. Η Terra Cypria παρείχε στοιχεία σχετικά με την εφαρμογή της Σύστασης Νο.191 (2016) της Σύμβασης, η οποία εξακολουθεί να εκκρεμεί, σχετικά με τη μη ύπαρξη νομικά δεσμευτικών σχεδίων διαχείρισης και με την ανάγκη για αποτελεσματική επιβολή των νόμων. Το MEDASSET υποστήριξε τις εκκλήσεις της Terra Cypria για επείγουσα δράση από τις αρχές, ώστε να διασφαλιστεί η επιβολή των μέτρων διαχείρισης σε όλες τις παραλίες ωοτοκίας.

Απόφαση: «Η Επιτροπή παρατήρησε ότι είχε επιτευχθεί ελάχιστη πρόοδος ως προς την εφαρμογή των περισσότερων εκ των δεκατριών σημείων της Σύστασης No. 191 (2016). […] Η Επιτροπή προέτρεψε τις κυπριακές αρχές να εντείνουν τις προσπάθειες για την εφαρμογή όλων των σημείων της Σύστασης. Η υπόθεση παραμένει ανοιχτή».