Αλιεία

Οι θαλάσσιες χελώνες μεταναστεύουν εκτενώς καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής τους και έρχονται συχνά σε επαφή με την αλιευτική δραστηριότητα, η οποία είναι δυνητικά θανατηφόρα για αυτές. Στην περιοχή της Μεσογείου, είκοσι μία χώρες αλιεύουν σε μια περιοχή που είναι μικρότερη από το 2% της συνολικής επιφάνειας του Ειρηνικού Ωκεανού¹.

Στο πρώτο μισό του 20ου αιώνα, οι πληθυσμοί της θαλάσσιας χελώνας στη Μεσόγειο μειώθηκαν λόγω της εμπορικής εκμετάλλευσης τους από τον αλιευτικό τομέα. Σήμερα, η παράνομη κατανάλωση ή το εμπόριο των θαλάσσιων χελωνών θεωρείται ότι δεν αποτελεί πλέον μείζον ζήτημα για την προστασία των θαλάσσιων χελωνών στη Μεσόγειο (σε αντίθεση με άλλα μέρη του κόσμου). Η νομοθεσία σήμερα προστατεύει τις χελώνες από την εκ προθέσεως αλίευση τους. Ωστόσο, η αλληλεπίδραση των χελωνών με την αλιεία εξακολουθεί να αποτελεί σημαντική απειλή για την επιβίωση τους. Για παράδειγμα, υπάρχουν εκτιμήσεις ότι πάνω από 132.000 θαλάσσιες χελώνες πιάνονται τυχαία κάθε χρόνο στα αλιευτικά εργαλεία, από τις οποίες τουλάχιστον 44.000 πεθαίνουν².

Εκτιμάται επίσης ότι για την αλιεία της γαρίδας, έως και το 90 τοις εκατό των αλιευμάτων απορρίπτεται, συχνά νεκρό, μεταξύ των οποίων θαλασσοπούλια, δελφίνια και θαλάσσιες χελώνες³.

Το φαινόμενο αυτό είναι γνωστό με τον όρο «παρεμπίπτουσα αλιεία» και αφορά τη μη επιλεκτική αλιεία, που έχει ως αποτέλεσμα την αλίευση ειδών που δεν αποτελούν στόχο και καταλήγουν σε απόρριψη.

Η παρεμπίπτουσα αλιεία περιλαμβάνει τα μη εμπορικά/ανεπιθύμητα θαλάσσια είδη, τα μη επιλέξιμα εμπορικά θαλάσσια είδη, καθώς και τις τυχαίες συλλήψεις ευάλωτων ειδών, όπως οι θαλάσσιες χελώνες, τα θαλάσσια θηλαστικά, τα θαλασσοπούλια κλπ.

Η μεγάλη διάρκεια ζωής και o χαμηλός ρυθμός αναπαραγωγής των χελωνών καθιστούν δύσκολη την ανάκαμψη του πληθυσμού τους από την θνησιμότητα λόγω των τυχαίων συλλήψεων από την αλιεία. Σε συνδυασμό με την καταστροφή των παραλιών ωοτοκίας, η ενδεχόμενη αύξηση του πληθυσμού λόγω επιτυχημένης αναπαραγωγής είναι σχεδόν αμελητέα σε σύγκριση με τον αριθμό των χελωνών που θανατώνονται στη θάλασσα κάθε χρόνο⁴.

Έρευνες δείχνουν ότι οι χελώνες επηρεάζονται από αλιευτικά εργαλεία όπως δίχτυα και παραγάδια, τόσο από την αλιεία μεγάλης κλίμακας (τράτες) όσο κι από την αλιεία μικρής κλίμακας. Οι χελώνες πιάνονται στα δίχτυα ή αγκιστρώνονται, με αποτέλεσμα συχνά να πνίγονται ή να τραυματίζονται σοβαρά.

Παραγάδια: Το παραγάδι είναι ένα πολυάγκιστρο αλιευτικό εργαλείο. Αποτελείται από μια πετονιά με πολλά αγκίστρια. Τα παραγάδια κατηγοριοποιούνται σε χοντρά, μέτρια και σε ψιλά. Στα πρώτα τα νήματα είναι χοντρά και τ΄ αγκίστρια μεγάλα, στα δεύτερα όλα είναι μέτρια και στα τρίτα το νήμα είναι λεπτό και τ΄ άγκιστρα ψιλά. Τα χοντρά παραγάδια είναι κυρίως για αλιεία τη νύκτα, στο πέλαγος και σε συνήθη βάθη από 50 ως 100 μέτρα για αλιεία μεγάλων ιχθύων. Γενικά στα παραγάδια συλλαμβάνονται παντός είδους αλιεύματα. Τα πελαγικά παραγάδια είναι υπεύθυνα για τις περισσότερες συλλήψεις θαλάσσιων χελωνών ανά έτος 5

Τράτες: Η τράτα είναι συρόμενο αλιευτικό δίχτυ. Η ίδια λέξη χρησιμοποιείται και για να περιγράψει αλιευτικό σκάφος, που χρησιμοποιεί την ομώνυμη αλιευτική συσκευή που λέγεται και γρίπος. Η τράτα αποτελείται από ένα μεγάλο σάκο, κατασκευασμένο από δίχτυ και από δύο δικτυωτά φτερά (μπάντες). Η τράτα ρίχνεται στη θάλασσα απλωμένη σε ευθεία γραμμή και σύρεται με μακρά χονδρά σκοινιά. Η αλιεία µε τράτα έχει σηµαντική επίδραση στις θαλάσσιες χελώνες, λόγω της καταστροφής των ενδιαιτημάτων, ωστόσο η θνησιµότητα χελωνών από τις τράτες είναι λιγότερο σηµαντική σε σχέση µε αυτή που προκαλούν τα πελαγικά παραγάδια.6

Απλάδια Δίχτυα: Τα απλάδια δίχτυα καλύπτουν συνήθως όλο το ύψος από την επιφάνεια ως το βυθό. Υπάρχουν όμως και απλάδια του βυθού ή απλάδια του αφρού. Τα απλάδια τοποθετούνται κατακόρυφα στο νερό με τη βοήθεια των πλωτήρων και των βαριδιών και αλιεύουν στο βυθό της θάλασσας, στην επιφάνεια ή σε ενδιάμεσα βάθη, σε περάσματα ψαριών, παραμένοντας σταθερά με τη βοήθεια αγκυροβολίας μέχρι να ολοκληρωθεί ο χρόνος αλιείας τους. Τα θαλάσσια είδη συλλαμβάνονται συνήθως στην προσπάθειά τους να περάσουν μέσα από τα μάτια του διχτυού.

Για περισσότερες πληροφορίες (στα Αγγλιά) επισκεφτείτε την ειδική σελίδα του FAO και το Εuroturtle.org

Οι τυχαίες συλλήψεις των θαλάσσιων χελωνών μπορούν να μειωθούν δραστικά με τεχνικά μέσα⁵. Αν αλλάξουμε τις αλιευτικές τεχνικές μας και κάνουμε τροποποιήσεις στα αλιευτικά εργαλεία, υπάρχει τεράστια πιθανότητα να ελαττωθούν οι τυχαίες συλλήψεις.

Κυκλικά αγκίστρια μπορούν να μειώσουν την τυχαία παγίδευση θαλάσσιων χελωνών από 65 έως 90% σε σύγκριση με τα παραδοσιακά αγκίστρια. Έχουν δημιουργηθεί εργαλεία για απομάκρυνση αγκιστριών και κόφτες πετονιών, ώστε να απομακρύνονται τα παραγάδια χωρίς να τραυματίζονται περισσότερο οι θαλάσσιες χελώνες που πιάνονται σε αυτά, αλλά και να μειώνεται η θνησιμότητα μετά την απελευθέρωση. Επιπλέον, στην πλειοψηφία των πειραμάτων, η χρήση κυκλικών αγκιστριών αυξάνει σε ακόμα μεγαλύτερο βαθμό την αλίευση των ειδών-στόχος⁶. Άλλος ένας τρόπος μείωσης της παρεμπίπτουσας αλιείας με παραγάδι είναι η χρήση αγκιστριών με δολώματα σε βάθος μεγαλύτερο των 100 μέτρων⁷.

Ένας ακόμα τρόπος μείωσης της παρεμπίπτουσας αλιείας είναι η επιλογή της κατάλληλης στιγμής (του έτους ή της ημέρας/νύχτας) και της διάρκειας της αλιείας (sink time).

Μια μορφή επιλεκτικού εξοπλισμού, φιλικού προς τις χελώνες είναι η συσκευή TED (Turtle Excluder Device). Τα TED είναι μαλακά ή σκληρά πλέγματα τα οποία επιτρέπουν στα ψάρια να πιαστούν στο δίχτυ ενώ αντίθετα κατευθύνουν μεγαλύτερα είδη, όπως τις θαλάσσιες χελώνες, προς ένα άνοιγμα διαφυγής. Για παράδειγμα η χρήση των TED στην αλιεία γαρίδας, υπολογίζεται πως μειώνει τις τυχαίες συλλήψεις των θαλάσσιων χελωνών έως και 97%⁸.

Ίσης σημασίας είναι η ευαισθητοποίηση και η εκπαίδευση των ψαράδων, ώστε να αποτρέπεται η τυχαία παγίδευση των χελωνών και να εξασφαλίζεται η ασφαλής επιστροφή τους στη θάλασσα.

Το MEDASSET συνεισφέρει στην δημιουργία προστατευόμενων ζωνών σε σημαντικούς βιότοπους θαλάσσιων χελωνών, την προώθηση πολιτικών βιώσιμης αλιείας και την εκπαίδευση των ψαράδων μέσα από τα προγράμματα έρευνας και προστασίας σε διάφορες χώρες της Μεσογείου. Στην Ελλάδα το MEDASSET φρόντισε για τη μετάφραση και διανομή ειδικού εγχειριδίου για τους αλιείς, ενώ συνεργαζόταν με τους αλιείς και μέσω του προγράμματος Healthy Seas για την μείωση των εγκαταλειμμένων διχτυών στο βυθό της θάλασσας.

Σχετικό Υλικό