Κρίσιμοι βιότοποι θαλάσσιων χελωνών σε Τουρκία, Ελλάδα και Κύπρο χωρίς επαρκή προστασία: το MEDASSET παρουσιάζει τις υποθέσεις τους στη Σύμβαση της Βέρνη (Συμβούλιο της Ευρώπης).

Για 32ο διαδοχικό έτος, το MEDASSET συμμετείχε στην Ετήσια Συνάντηση της Μόνιμης Επιτροπής της Σύμβασης της Βέρνης στο Συμβούλιο της Ευρώπης (30  Νοεμ. – 4 Δεκ. 2020). Στη συνάντηση παρουσιάσαμε την κατάσταση σημαντικών παραλιών ωοτοκίας, εκφράσαμε τις ανησυχίες μας και καταθέσαμε προτάσεις για τη βελτίωση της προστασίας τους.

• Ως αποτέλεσμα, η Μόνιμη Επιτροπή της Σύμβασης της Βέρνης υιοθέτησε σημαντικές αποφάσεις για την παρακολούθηση των βιοτόπων και κάλεσε τις αρχές να σημειώσουν πρόοδο ως προς την προστασία τους

Κόλπος του Λαγανά, Ζάκυνθος (Caretta caretta)

Ο κόλπος του Λαγανά αποτελεί μία από τις σημαντικότερες περιοχές αναπαραγωγής της χελώνας Caretta caretta στην Ελλάδα και τη Μεσόγειο. Το 1984, το MEDASSET παρουσίασε για πρώτη φορά την υπόθεση του κόλπου του Λαγανά στη Σύμβαση της Βέρνης. Ως εκ τούτου, το 1987, η Μόνιμη Επιτροπή εξέδωσε  τη Σύσταση Νο. 9, με σκοπό να εξασφαλίσει την προστασία της περιοχής. Ωστόσο, 33 χρόνια μετά, η τριήμερη αξιολόγηση (Ιούλιος 2020) της υφιστάμενης κατάστασης στην περιοχή από το MEDASSET, αποκάλυψεότι οι χελώνες Caretta caretta που φωλεοποιούν στον Κόλπο του Λαγανά απειλούνται σοβαρά.

Η Ελληνική Κυβέρνηση δεν έχει καταφέρει ακόμη να παράσχει επαρκή προστασία στην περιοχή, παρά τη σπουδαιότητά της, τις Συστάσεις της Μόνιμης Επιτροπής και τον χαρακτηρισμό της ως “Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο” (το οποίο ιδρύθηκε το 1999). Οι παραβάσεις που διαπιστώθηκαν φέτος αφορούσαν παράνομες κατασκευές κατά μήκους των παραλιών ωοτοκίας, ανεμπόδιστη κυκλοφορία οχημάτων και έλλειψη διαχείρισης επίπλων στις παραλίες ωοτοκίας, παράκτια αλιεία και φωτορρύπανση. Τα πρόστιμα και οι κυρώσεις που εκδίδονται για τις παραβιάσεις των μέτρων προστασίας της Caretta caretta δεν επιβάλλονται. Ως εκ τούτου, συνεχίζουν να λειτουργούν οι παράνομες επιχειρήσεις, οι οποίες συναντώνται κυρίως στην παραλία Δάφνη. Όλες οι παραλίες ωοτοκίας του Κόλπου υφίστανται ακραίες πιέσεις, ιδιαίτερα λόγω των παράκτιων και θαλάσσιων τουριστικών δραστηριοτήτων.

Τα συμπεράσματα από την τριήμερη αξιολόγηση, παρουσιάστηκαν από το  MEDASSET στην  40^η Συνάντηση της Μόνιμης Επιτροπής της Σύμβασης της Βέρνης. Το MEDASSET κάλεσε αφενός τις ελληνικές αρχές να αυξήσουν επειγόντως τις προσπάθειές τους για την επαρκή προστασία του Κόλπου του Λαγανά και αφετέρου τη Μόνιμη Επιτροπή να ανοίξει εκ νέου το αρχείο της υπόθεσης. 

Απόφαση : «Η Μόνιμη Επιτροπή της Σύμβασης της Βέρνης [..] μετά λύπης της τόνισε την έλλειψη αναφοράς από τις ελληνικές αρχές ενόψει της 40^ης Συνάντησης. Ελαβε επίσης σοβαρά υπόψη τις καταγγελίες των οργανώσεων […] Πέντε χώρες υποστήριξαν το άνοιγμα του φακέλου, ενώ οι ελληνικές αρχές μαζί με μια ακόμη χώρα απέρριψαν την πρόταση, οπότε ακολούθησε ψηφοφορία: 13 χώρες ψήφισαν υπέρ του ανοίγματος φακέλου, 2 ψήφισαν κατά, και 8 απείχαν από την ψηφοφορία. Ο φάκελος συνεπώς άνοιξε ξανά και έτσι τόσο το MEDASSET όσο και οι ελληνικές αρχές καλούνται να υποβάλουν αναφορά ενόψει της  συνεδρίασης του Προεδρείου την Άνοιξη. Η Επιτροπή προέτρεψε τις ελληνικές αρχές να επιβάλλουν την ισχύουσα νομοθεσία, να ενημερώσουν την τοπική κοινωνία, ιδίως τους παράνομους ιδιοκτήτες επιχειρήσεων, για τη σημασία της διατήρησης του οικοτόπου και να επιβάλουν κυρώσεις όταν δεν τηρείται ο νόμος. Τέλος, υπενθύμισε στις αρχές να διασφαλίσουν μια προσέγγιση συν-σχεδιασμού του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για τις θαλάσσιες χελώνες με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς . H υπόθεση άνοιξε και τόσο το MEDASSET όσο και οι ελληνικές αρχές καλούνται να να υποβάλουν την αναφορά τους ενόψει της Συνάντησης του Προεδρείου στην Άνοιξη.»

Για περισσότερες πληροφορίες διαβάστε την αναφορά του MEDASSET. Μάθετε περισσότερα σχετικά με την εκστρατεία μας.

Νότιος Κυπαρισσιακός Κόλπος (Caretta caretta)

Οι παραλίες ωοτοκίας του Νότιου Κυπαρισσιακού Κόλπου φιλοξενούν τον μεγαλύτερο αριθμό φωλιών των θαλάσσιων χελωνών Caretta caretta στην Μεσόγειο και ανήκουν στις περιοχές προστασίας του δικτύου Natura 2000. Έξι χρόνια μετά την επίσημη Σύσταση για μέτρα προστασίας από τη Σύμβαση της Βέρνης (Δεκ. 2014) και τέσσερα χρόνια μετά την καταδίκη από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο (Νοέμ. 2016), η Ελληνική Κυβέρνηση δεν θέσπισε και δεν εφάρμοσε τα απαραίτητα μέτρα διαχείρισης και προστασίας της περιοχής.

Παρότι τον Οκτώβριο του 2018 το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας προχώρησε στην έκδοση Προεδρικού Διατάγματος με σκοπό τη θεσμική θωράκιση της περιοχής, μέχρι στιγμής δεν έχει σημειωθεί σημαντική πρόοδος σχετικά με την εφαρμογή της Σύστασης της Βέρνης. Η ανάγκη δημιουργίας ενός διαχειριστικού σχεδίου πριν τον Μάιο του 2021 και εφαρμογής του από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς, κρίνεται απαραίτητο καθώς το Προεδρικό Διάταγμα δεν εφαρμόζεται και δεν εξετάζει αρκετά σημαντικά ζητήματα.

Στη φετινή Συνάντηση της Μόνιμης Επιτροπής της Σύμβασης της Βέρνης, παρουσιάσαμε σε συνεργασία με τον ΑΡΧΕΛΩΝ, τη συνεχιζόμενη υποβάθμιση και την ανεπαρκή διαχείριση της περιοχής κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού του 2020. Οι απειλές αφορούσαν παράνομες κατασκευές κατά μήκους των παραλιών ωοτοκίας, παράνομες καλλιέργειες, ανεμπόδιστη κυκλοφορία οχημάτων, ελλιπής σήμανση, έλλειψη διαχείρισης επίπλων στις παραλίες ωοτοκίας, καταστροφή αμμοθινών, παράκτια αλιεία και φωτορρύπανση. Επιπλέον, οι συμβάσεις για την έρευνα και την εξόρυξη υδρογονανθράκων στη θαλάσσια έκταση που αγγίζει τα όρια της προστατευόμενης περιοχής, αποτελούν μια επιπλέον σημαντική απειλή.

Απόφαση: «Η Μόνιμη Επιτροπή της Σύμβασης της Βέρνης κάλεσε τις ελληνικές αρχές να ανταποκριθούν στις προτάσεις του MEDASSET και στις προτροπές για πλήρη εφαρμογή του Προεδρικού Διατάγματος, σχεδιασμό και εφαρμογή ενός Σχεδίου Διαχείρισης για την περιοχή και επιβολή κυρώσεων για τις  παράνομες δραστηριότητες. Επίσης επεσήμανε ότι οι ελληνικές αρχές θα πρέπει να συνεργαστούν με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς για την εφαρμογή του “Σχεδίου Δράσης”, χρηματοδοτούμενου από το πρόγραμμα LIFE της ΕΕ και τόνισε την ανάγκη εφαρμογής της Σύστασης υπ’ αριθ. 174 (2014). Ανέφερε επίσης τη σημαντικότητα της εμπλοκής της τοπικής κοινωνίας σχετικά με την διατήρηση των θαλασσίων χελωνών και των οικοτόπων τους μέσω δράσεων ευαισθητοποίησης. Τόνισε τέλος, πως οι ελληνικές αρχές δεν απέστειλαν την αναφορά τους για το 2020 όπως ορίζεται και συνεπώς καλούνται να σημειώσουν την πρόοδο ως προς την εφαρμογή της Σύστασης υπ’ αριθ. 174 (2014) αποστέλλοντας της αναφορά τους ενόψει της συνάντησης του Προεδρείου την Άνοιξη του 2021. Τόσο το MEDASSET όσο και οι ελληνικές αρχές θα κληθούν και πάλι να υποβάλουν την αναφορά τους για τη συνεδρίαση του Προεδρείου του Φθινοπώρου πριν από την επανεξέταση στην 41η Μόνιμη Επιτροπή. Η υπόθεση παραμένει ανοιχτή.»

Για περισσότερες πληροφορίες διαβάστε την αναφορά του MEDASSET. Μάθετε περισσότερα σχετικά με την εκστρατεία μας .

Κύπρος

Χερσόνησος του Ακάμα και παραλία της Λίμνης (Caretta caretta & Chelonia mydas)

Η υπόθεση της χερσονήσου του Ακάμα είναι από τις πλέον χρονίζουσες υποθέσεις στη Σύμβαση της Βέρνης. Τα προβλήματα προστασίας των θαλάσσιων χελωνών στις παραλίες ωοτοκίας του Ακάμα και της Λίμνης στην Κύπρο, τέθηκαν υπόψη της Σύμβασης για πρώτη φορά το 1996 από το MEDASSET εκ μέρους της Μ.Κ.Ο Terra Cypria και η εν λόγω υπόθεση παραμένει ανοιχτή από το 1997. Το 2016 η Σύμβαση της Βέρνης εξέδωσε τη Σύσταση Νο. 191 για τη συνολική προστασία  και διαχείριση των παραλιών ωοτοκίας του Ακάμα και της Λίμνης, όπου φωλεοποιούν τόσο η χελώνα Caretta caretta όσο και η Πράσινη χελώνα. Δυστυχώς για ακόμα μια χρονιά η έκθεση της Terra Cypria αποκάλυψε ότι παράνομα εστιατόρια εξακολουθούν να λειτουργούν στις παραλίες ωοτοκίας, ενώ έχει εγκριθεί και η κατασκευή ενός τεράστιου θέρετρου γκολφ ακριβώς πίσω από την παραλία της Λίμνης. Επίσης δεν έχουν εφαρμοστεί σχέδια προστασίας και διαχείρισης των περιοχών.

Απόφαση: «Η Μόνιμη Επιτροπή κάλεσε τις Κυπριακές Αρχές να εντείνουν τις προσπάθειες για την εφαρμογή της Σύστασης  Νο. 191. Ειδικότερα, να συνεργαστούν με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς προκειμένου να εφαρμόσουν τις συστάσεις που αναφέρονται στην έκθεση των περιβαλλοντικών οργανώσεων, να διαφυλάξουν μια ζώνη τουλάχιστον 475 μέτρων από την ακτή, ελεύθερη από οποιουδήποτε είδους κατασκευές στην παραλία της Λίμνης, να θεσπίσουν και να εφαρμόσουν Διατάγματα Προστασίας και Σχέδια Διαχείρισης για τις δυο περιοχές. Η υπόθεση παραμένει ανοικτή.»

Για περισσότερες λεπτομέρειες διαβάστε την αναφορά της Terra Cypria.

Τουρκία

Φετίγιε & Πάταρα (Caretta caretta)

 Ως μια οργάνωση που έχει το βλέμμα της στραμμένο στους βιοτόπους των χελωνών σε όλη τη Μεσόγειο, το MEDASSET έχει αναπτύξει δράση για την προστασία των εξαιρετικά σημαντικών παραλιών ωοτοκίας στα Πάταρα και τη Φετίγιε στην Τουρκία από το 1988. Και οι δύο περιοχές ανήκουν στις Ειδικά Προστατευόμενες Περιοχές της Τουρκίας, ενώ η Σύμβαση της Βέρνης, αναγνωρίζοντας τη σπουδαιότητά του έχει εκδώσει τις Συστάσεις Νο. No. 182 και  No. 183 (2015) για την προστασία τους.

Δυστυχώς, η φετινή αξιολόγηση του MEDASSET σε Πάταρα και Φετίγιε, η οποία χρηματοδοτήθηκε από το British Chelonia Group, διαπίστωσε σοβαρές απειλές για τις θαλάσσιες χελώνες.

Στη Φετίγιε, το επίπεδο προστασίας της παραλίας ωοτοκίας έχει σαφώς χειροτερεύσει. Η έλλειψη ζωνών προστασίας και σήμανσης, η μη διαχείριση των επίπλων παραλίας, η ανεμπόδιστη πρόσβαση των οχημάτων στην παραλία, οι μόνιμες κατασκευές, οι καλλιέργειες και η έντονη φωτορύπανση σκιαγραφούν την εικόνα της περιοχής. Μόνη εξαίρεση αποτελούν η συλλογή των απορριμμάτων και η (αν και μη συστηματική) διαχείριση των επίπλων παραλίας σε 1,8 από τα 8 χλμ. της παραλίας ωοτοκίας. Σε πλήρη παραβίαση της Σύστασης, περισσότερα ξενοδοχεία κατασκευάζονται πίσω από μια από τις τελευταίες παρθένες παραλίες που απομένουν.

Στα Πάταρα δεν υπήρχε κάποια βελτίωση και τα μακροχρόνια προβλήματα εξακολουθούν να υφίστανται. Έλλειψη προσωπικού φύλαξης, έλλειψη σήμανσης και ζωνών προστασίας, αύξηση της φωτορύπανσης, ανεμπόδιστη πρόσβαση των οχημάτων στην παραλία και μη συστηματική διαχείριση των επίπλων παραλίας είναι μερικά μόνο από τα χρονίζοντα προβλήματα.

Μόνη ένδειξη κάποιας προόδου είναι η απομάκρυνση του γηπέδου βόλεϊ από την παραλία και η συλλογή απορριμμάτων. Ωστόσο, συνεχίζεται η κατασκευή εξοχικών κατοικιών πίσω από την παραλία ωοτοκίας και μέσα στο μοναδικό αρχαιολογικό χώρο  στα Πάταρα. Μέσω της εκστρατείας μας, προτρέπουμε τις αρχές να αντιμετωπίσουν τα υπάρχοντα περιβαλλοντικά προβλήματα, που αναμένεται να αυξηθούν σημαντικά με την ολοκλήρωση του κατασκευαστικού έργου που θα αυξήσει την τουριστική κίνηση κατά 120%.

Απόφαση: «Η Μόνιμη Επιτροπή κάλεσε τις Τουρκικές Αρχές να αναθεωρήσουν την ανάπτυξη των  εξοχικών κατοικιών και επανέλαβε κάθε τέτοιο έργο πρέπει να συνοδεύεται από μια ολοκληρωμένη και αντικειμενική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων. Ζήτησε περισσότερες πληροφορίες από τις τουρκικές αρχές για τα εν λόγω έργα, καθώς και για κάθε άλλη προγραμματισμένη μόνιμη κατασκευή που επηρεάζει την παραλία ωοτοκίας. Επίσης, επισήμανε ότι οι αρχές πρέπει να εκπονήσουν και να εφαρμόσουν Σχέδια Διαχείρισης των παράκτιων και θαλάσσιων περιοχών και να εφαρμόσουν όλες τις διατάξεις των Συστάσεων 182 & 183. Η υπόθεση παραμένει ανοικτή». 

Για περισσότερες πληροφορίες διαβάστε την αναφορά του MEDASSET. Μάθετε περισσότερα σχετικά με την εκστρατεία μας.

Η Υπόθεση του Αναμούρ

Το Αναμούρ αποτελεί την 2^η σημαντικότερη παραλία ωοτοκίας στην Τουρκία και την 4^η σε ολόκληρη της Μεσόγειο και προστατεύεται από διεθνείς συμβάσεις και εθνική νομοθεσία. Η Σύμβαση της Βέρνης υιοθέτησε το 1998 τη Σύσταση Νο. 66, με την οποία κάλεσε την Τουρκική Πολιτεία να επεξεργαστεί Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων στην περίπτωση αναπτυξιακών έργων, καθώς και να εφαρμόσει την νομοθεσία ενάντια στις παράνομες αμμοληψίες και την παράκτια δόμηση.

Ωστόσο το 2019 ο δήμος του Αναμούρ ξεκίνησε τη κατασκευή χώρου «πικ νικ» σε τμήμα της παραλίας («Karaağaç»), χωρίς την εκπόνηση Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων και χωρίς αδειοδότηση από τις αρμόδιες αρχές. Τα έργα άλλαξαν πλήρως τη μορφολογία της παραλίας, λόγω εκτεταμένων αμμοληψιών, καταστροφής των αμμοθινών, εναπόθεσης χώματος στην παραλία και φύτευσης δέντρων και γρασιδιού. Επιπλέον εγκαταστάθηκαν συστήματα αυτόματου ποτίσματος, με αποτέλεσμα να καταστρεφεται η παραλία ωοτοκίας. Παρόλο που το αρμόδιο Υπουργείο επέβαλλε πρόστιμο στο δήμο του Αναμούρ και διέταξε την αποκατάσταση της περιοχής, καμία ενέργεια δεν έχει λάβει χώρα μέχρι σήμερα. Μάλιστα ο δήμος, έχει εκκινήσει διαδικασία για τη διαμόρφωση μια δεύτερης περιοχής με εγκαταστάσεις ψυχαγωγίας, περίπου  20 φορές μεγαλύτερης από αυτήν στο τμήμα Karaağaç.

Η υπόθεση του Αναμούρ έχει προκαλέσει έντονες αντιδράσεις από την πλευρά της κοινωνίας των πολιτών στην Τουρκία. Η οργάνωση MERÇED έκρουσε έγκαιρα τον «κώδωνα του κινδύνου» και από κοινού με το MEDASSET, έφεραν την υπόθεση στη Σύμβαση της Βέρνης το 2019.

Απόφαση: «Η Μόνιμη Επιτροπή κάλεσε τις Τουρκικές Αρχές να σταματήσουν κάθε υπάρχον ή μελλοντικό έργο του Δήμου στο εύθραυστο οικοσύστημα της περιοχής ωοτοκίας, να εφαρμόσουν την κείμενη νομοθεσία και να συνεχίσουν το διάλογο με το Δήμο για της εξεύρεση εναλλακτικού σχεδίου, εμπλέκοντας σε όλες τις συζητήσεις τους φορείς της κοινωνίας των πολιτών και τις Μ.Κ.Ο. Επίσης ζήτησε και από τα δύο μέρη να παρουσιάσουν αναφορές προόδου στην επόμενη συνάντηση της Μόνιμης Επιτροπής την Άνοιξη.»

Για περισσότερες πληροφορίες διαβάστε την αναφορά των MEDASSET και MERÇED.